Temperatura jest jednym z kluczowych czynników kształtujących klimat Ziemi. Zmiany temperatury na przestrzeni czasu mają ogromny wpływ na ekosystemy, poziom mórz, wzorce pogodowe i wiele innych aspektów naszej planety.
Globalna temperatura
- Średnia globalna temperatura powierzchni Ziemi: około 15°C (59°F)
- Od początku ery przemysłowej (ok. 1750) średnia temperatura wzrosła o około 1.1°C
Czynniki wpływające na temperaturę Ziemi
- Efekt cieplarniany: gazy cieplarniane (CO2, metan, para wodna) zatrzymują ciepło w atmosferze
- Albedo: zdolność powierzchni Ziemi do odbijania promieniowania słonecznego
- Prądy oceaniczne: rozprowadzają ciepło po całej planecie
- Aktywność słoneczna: zmiany w ilości energii emitowanej przez Słońce
- Erupcje wulkaniczne: mogą prowadzić do tymczasowego ochłodzenia klimatu
Konsekwencje wzrostu temperatury
- Topnienie lodowców i lądolodów, prowadzące do wzrostu poziomu mórz
- Zmiany w rozkładzie opadów, prowadzące do susz w jednych regionach i powodzi w innych
- Częstsze ekstremalne zjawiska pogodowe (huragany, fale upałów)
- Przesunięcia stref klimatycznych, wpływające na ekosystemy i rolnictwo
- Zakwaszenie oceanów w wyniku absorpcji CO2, zagrażające morskim ekosystemom
Pomiar i monitorowanie temperatury
- Stacje meteorologiczne na całym świecie
- Boje oceaniczne i statki
- Satelity obserwacji Ziemi
- Rdzenie lodowe i osady denne jako źródła danych o dawnych temperaturach
Działania na rzecz ograniczenia wzrostu temperatury
- Redukcja emisji gazów cieplarnianych
- Rozwój odnawialnych źródeł energii
- Poprawa efektywności energetycznej
- Ochrona i odbudowa lasów i innych naturalnych pochłaniaczy CO2
- Międzynarodowe porozumienia klimatyczne (np. Porozumienie Paryskie)
Projekcje na przyszłość
Według IPCC (Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu), bez znaczących redukcji emisji, globalna temperatura może wzrosnąć o 1.5°C do 4°C do końca XXI wieku w porównaniu z erą przedprzemysłową.
Zrozumienie roli temperatury w systemie klimatycznym Ziemi jest kluczowe dla przewidywania przyszłych zmian i opracowywania strategii adaptacji i łagodzenia skutków zmian klimatycznych.
